Ustawa anty-lichwiarska dała mnóstwo korzyści pożyczkobiorcom i jednocześnie zadała cios firmom pożyczkowym i bankom. Ucieszyli się moi czytelnicy-dłużnicy, którym pomagam wyjść z długów. Jeśli obserwujesz interaktywny rekinowy ranking pożyczek ratalnych bez zaświadczeń lub chwilówki internetowe łatwo możesz dostrzec jak dziś niewiele kosztują takie pożyczki w stosunku do tego co było jeszcze parę lat temu.

Po ponad trzech latach prowadzonych przez rząd prac legislacyjnych nad zmianami do ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 615) i ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1497 ze zm.) uchwalono w końcu tzw. ,,ustawę antylichwiarską”, czyli ustawę o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1357 z dn. 5 sierpnia 2015 r). Nowa ustawa antylichwiarska (a w praktyce nowelizacja poprzednich ustaw) weszła w życie 11 marca 2016 roku. Następnie, w dniu 22 lipca 2017 r. weszły w życie kolejne zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2016 r. poz. 1528, z 2017 r. poz. 819), które doprecyzowały definicje ważnych dla konsumenta pojęć.

Cel ustawy antylichwiarskiej

Głównym celem uchwalenia ,,ustawy antylichwiarskiej” było wyeliminowanie nieuczciwych praktyk stosowanych przez część firm udzielających kredytów konsumenckich, które nie muszą mieć zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na prowadzenie działalności. Chodziło głównie o zwiększenie poziomu ochrony klientów instytucji finansowych. W odniesieniu zaś do kredytu konsumenckiego, ustawa wprowadziła przede wszystkim limit pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz mechanizm, który znacząco miał ograniczyć proceder ,,rolowania” długu i podbijania w ten sposób jego całkowitego kosztu. Wskażę Ci co dokładnie co w praktyce wprowadziła ta ustawa.

LIMIT KOSZTÓW POZAODSETKOWYCH

Wśród wprowadzanych nowelizacją rozwiązań na gruncie ustawy o kredycie konsumenckim jest m.in. limit kosztów pozaodsetkowych pożyczki. Chodzi głownie o: koszty ubezpieczenia, koszty prowizji, opłatę przygotowawczą i koszty związane z obsługą domową.

Po zmianach suma pozaodsetkowych kosztów kredytu nie może przekroczyć

  • 25 % całkowitej kwoty kredytu (część stała) i dodatkowo
  • 30 % całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym (część zmienna)

Dodatkowo, co ważne, w przypadku pożyczek udzielanych na kilka lat koszty pozaodsetkowe nie mogą przekroczyć 100% wartości kredytu.

Co to oznacza w praktyce:

Jeśli np. pożyczka zawarta została na rok, to koszty pozaodsetkowe nie mogą być obecnie wyższe niż 55 % kwoty kredytu. Natomiast jeśli zawarta została na pół roku – maksimum kosztów pozaodsetkowych wynosi 40 % kwoty kredytu, jeśli na miesiąc – 27,5 %., itd.

Przykład:

Jeśli pożyczyłeś na 30 dni 1 tys. zł, maksymalny koszt pozaodsetkowy jaki poniesiesz będzie wynosił 275 zł (25% powiększone o 2,5 % stanowiące iloraz 30 % i 12 miesięcy). Do tego musisz doliczyć odsetki ustawowe za korzystanie z cudzego kapitału, których wartość wynosi aktualnie maksymalnie 10 % rocznie. W przypadku pożyczki udzielonej na miesiąc, odsetki nie będą mogły być zatem wyższe niż 8,33 zł. Reasumując, łączny koszt udzielonej pożyczki na 1 miesiąc w wysokości 1 tyś zł może Cię wynieść maksymalnie 283,33 zł.

Jeśli kredytodawca przekroczy ustawowy limit kosztów pozaodsetkowych, będziesz miał prawo do zwrotu kredytu bez kosztów lub zwrotu kredytu wraz z kosztami nieprzekraczającymi maksymalnych kosztów kredytu, wyliczonymi według powyższych wytycznych.

Podsumowując powyższe, obecnie na całkowity koszt kredytu konsumenckiego spłacany w terminie składają się:

  1. Odsetki za korzystanie z cudzego kapitału, których maksymalna wielkość nie może przekroczyć w stosunku rocznym dwukrotności odsetek ustawowych (zgodnie z art. 359 § 2 i 2 ze zn. 1 kodeksu cywilnego). Odsetki ustawowe równe są wysokości sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych (tj. 5 %). Czyli wysokość odsetek za udzielenie kapitału nie może przekroczyć 10 % rocznie.
  2. oraz pozaodsetkowe koszty kredytu

REGUŁA 120 DNI

W wyniku nowelizacji odebrano również pożyczkodawcom możliwość zarabiania na dodatkowych opłatach z tytułu odroczenia czy czasowego wstrzymania spłaty kredytu. Nowe przepisy jasno wskazują, że każdy następny kredyt udzielony przez firmę w okresie do 120 dni od daty udzielenia pierwszej niespłaconej pożyczki, musi wraz ze wszystkimi opłatami i kosztami zmieścić się w limicie kosztów pozaodsetkowych naliczanych od kwoty pierwszej pożyczki. W praktyce wymóg ten ma zapobiec tzw. „rolowaniu pożyczek” i tym samym pobierania nadmiernych dodatkowych opłat za przedłużenie terminu spłaty co mogło wpędzać kredytobiorców w spiralę zadłużenia.

ZWROT KOSZTÓW PRZED ZAWARCIEM UMOWY

Inną zmianą wprowadzoną przez nowelizację, a mającą na celu ochronę konsumentów, jest procedura dotycząca zwrotu kosztów dodana przez art. 28a ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z nią, opłaty i inne koszty uiszczone przez konsumenta przed zawarciem umowy o kredyt podlegają zwrotowi, w przypadku gdy:

  • taka umowa nie została zawarta lub
  • kwota kredytu nie została wpłacona przez kredytodawcę w terminie wskazanym w umowie

MAKSYMALNE KOSZTY ODSETEK ZA OPÓŹNIENIE W SPŁACIE

Nowelizacja ograniczyła również maksymalną wysokość wszystkich opłat związanych z zaległościami w spłacie zobowiązania (odsetki karne, koszty monitów, upomnień itd.).

Z dniem wejścia nowelizacji w życie wszystkie opłaty za opóźnienia w spłacie, łącznie z odsetkami karnymi, nie mogą być wyższe niż maksymalne odsetki za opóźnienie określone w art. 481 § 2 ze zn. 1 kodeksu cywilnego. Wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie w stosunku rocznym jest dwukrotnością wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie i obecnie wynosi 14% w skali roku.

WYMAGANIA WOBEC POŻYCZKODAWCÓW

Nowe regulacje wprowadziły również obowiązek posiadania minimum 200 tys. zł kapitału przy rozpoczynaniu działalności, związanej z udzielaniem pożyczek. Co istotne, pieniądze te nie mogą pochodzić z kredytów, pożyczek ratalnych, emisji obligacji itp. Ponadto, firma pożyczkowa może funkcjonować jedynie jako spółka akcyjna lub spółka z o.o.

Poza tym, członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub prokurentem instytucji pożyczkowej może być wyłącznie osoba, która nie była skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe. Dodatkowo, firma musi złożyć oświadczenie, że zamierza prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania kredytów konsumenckich jako instytucja pożyczkowa. Niespełnianie warunków nowej ustawy, czyli prowadzenie nielegalnej działalności będzie podlegało grzywnie rzędu do 500 tys. zł oraz karze pozbawienia wolności do 2 lat.

UPRAWNIENIA DLA KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

Ustawa wzmacnia również uprawnienia Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). KNF będzie miała prawo prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów, które podejrzewa o nielegalną działalność na rynku usług finansowych. Jak wskazał resort sprawiedliwości: ,,W ten sposób ustawa będzie mogła zapobiegać takim aferom jak przypadek Amber Gold”.

Podmioty objęte postępowaniem będą zobowiązane do przedłożenia dokumentów oczekiwanych i żądanych przez pracowników KNF prowadzących postępowanie. Przy podejmowaniu czynności pracownicy będą mogli korzystać z pomocy policji, a w uzasadnionych przypadkach przewodniczący może żądać od Generalnego Inspektora Informacji Skarbowej udostępnienia informacji stanowiących tajemnicę skarbową. Za utrudnienia postępowania wyjaśniającego grozi grzywna w wysokości 500 tyś zł. albo kara pozbawienia wolności do lat 2.

Efekty wprowadzonych zmian ustawą ,,antylichwiarską”

Do tej pory firmy pożyczkowe zarabiały na tzw. rolowaniu długu, czyli odpłatnym przedłużaniu spłaty pożyczki czy też naliczaniu dodatkowych kosztów. Aktualnie, opłata za odraczanie spłaty oraz inne koszty muszą się zmieścić się w limicie kosztów pozaodsetkowych. W praktyce może to oznaczać, że dla firmy pożyczkowej ,,rolowanie długu” jest nieopłacalne. Z drugiej strony firmy pożyczkowe mogą jednak ominąć to ograniczenie, m.in. tworząc sieci spółek ze sobą powiązanych. Np. jeśli firma X zaproponuje zaciągnięcie nowej pożyczki firmie Y, to już może za to pobrać prowizję – za którą dodatkowo zapłaci konsument. Taka spółka finansowo wyjdzie więc na swoje. Firmy oczywiście korzystają z takiej furtki.

Po wprowadzeniu nowych regulacji zauważyć można, że trudności z uzyskaniem potrzebnego finansowania mają osoby z nieco gorszą sytuacją finansową, pożyczkodawcy bowiem zaostrzyli wymagania i odrzucają więcej wniosków.

Ponadto, wcześniej pożyczkową działalność pozabankową można było założyć bardzo łatwo – w zasadzie tak samo jak każdą inną zwykłą działalność gospodarczą (np. produkcyjną, usługową itp.). ,,Ustawa antylichwiarska” wprowadzając wymagania co do formy prawnej (spółka kapitałowa) oraz wysokości wymagalnego kapitału (200 tyś. zł) znacznie ten proceder ograniczyła. Przedsiębiorcy, którzy zostali na rynku, musieli dostosować się do tych wymogów. Firmy, które nie były w stanie ich wdrożyć, musiały zniknąć.

Według wyliczeń Związku Firm Pożyczkowych (ZFP), w ciągu trzech miesięcy obowiązywania przepisów z rynku zniknęło 21 firm pożyczkowych, czyli ponad 17 procent wszystkich ogólnopolskich przedsiębiorstw istniejących w Rejestrze Firm Pożyczkowych.

Kolejne zmiany w Ustawie o kredycie konsumenckim wprowadzono niedawno, tj. 22 lipca 2017r.

Najważniejsze z nich to:

KOSZTY UBEZPIECZENIA KREDYTU

W ustawie doprecyzowano pojęcie ,,kosztów usług dodatkowych”. I tak, w ramach nich wyszczególniono koszty związane z ubezpieczeniem kredytu, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub uzyskania go na oferowanych warunkach. Taka zmiana powinna rozwiać wątpliwości interpretacyjne przedsiębiorców, a jednocześnie dostarczyć konsumentom bardziej precyzyjnej informacji na temat tego, co obejmują „koszty usług dodatkowych”.

CAŁKOWITA KWOTA KREDYTU

Ponadto, pod pojęciem ,,całkowita kwota kredytu” doprecyzowano, iż jest to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu.

W związku z powyższym, konsument ma teraz szansę dowiedzieć się jaki będzie rzeczywisty koszt kredytu, który chce zaciągnąć.

REKLAMA KREDYTU KONSUMENCKIEGO

Doprecyzowano również zakres informacji jaki powinien się znaleźć w reklamach kredytu konsumenckiego. I tak, taka reklama, która zawiera dane liczbowe dotyczące kosztów kredytu, powinna także pokazywać jaka jest stopa oprocentowania (jako wartość liczbowa) oraz jaki jest to rodzaj stopy procentowej (stała, zmienna).

Jeśli w reklamie nie ma wskazanych danych liczbowych o kosztach kredytu, to reklamodawca powinien podać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO) i pokazać to na reprezentatywnym przykładzie.

ZAKRES INFORMACJI PRZED ZAWARCIEM UMOWY

Dodano również zakres informacji przed zawarciem umowy przez konsumenta. I tak, przed zawarciem umowy, pożyczkodawca od dnia 22 lipca 2017 roku ma dodatkowo podać:

  1. stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy oprocentowania oraz, jeżeli są dostępne, wszelkie indeksy warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjne mające referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, a także okresy, warunki i procedury zmian stopy oprocentowania kredytu
  2. całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta
  3. rzeczywistą roczną stopę oprocentowania przedstawioną za pomocą reprezentatywnego przykładu, który obejmuje wszystkie założenia przyjęte oraz całkowitą kwotę do obliczenia tej stopy (…);

Powyższe pozwoli konsumentowi łatwiej porównać i ocenić, która z ofert jest dla niego bardziej korzystna.

Ponadto, ważną zmianą jest niezwłoczne przekazanie konsumentowi bezpłatnej informacji o wynikach weryfikacji jego osoby w bazach danych (np. w bazie BIK, Rejestrze Bankowym, bazach biur informacji gospodarczej) oraz informacji w jakiej bazie została taka weryfikacja dokonana. Prawo to przysługuje wówczas, gdy sprawdzenie w bazach danych było związane z oceną zdolności kredytowej konsumenta i jego wynik był podstawą odmowy udzielenia kredytu. Nowelizacja ustawy doprecyzowała, że konsument ma prawo uzyskać te informacje „niezwłocznie”.

ZAKRES INFORMACJI W UMOWIE KREDYTOWEJ

Po nowelizacji ustawy w umowie kredytowej znajdą się na pewno informacje, które wymagalne są przed zawarciem umowy, jak wyżej. Ponadto, w umowie znajdą się zapisy dot. m.in.:

  • dokładnego opisu procedury spłaty kredytu przed terminem oraz
  • informacji o prawie kredytodawcy do rekompensaty (jeśli umowa to przewiduje) za wcześniejszą spłatę kredytu i sposobie jej ustalania.

REJESTR INSTYTUCJI POŻYCZKOWYCH I POŚREDNIKÓW KREDYTOWYCH PROWADZONY PRZEZ KNF

Wraz z nowymi zmianami wprowadzono również rejestr instytucji pożyczkowych i pośredników kredytowych prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego. A zatem, od teraz konsument będzie miał możliwość sprawdzenia czy firma udzielająca pożyczek jest do tego uprawniona oraz będzie mógł zweryfikować firmę prowadzącą pośrednictwo kredytowe. Rejestry będą dostępne na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego.

Co dają kredytobiorcom te zmiany?

Wprowadzenie oficjalnego rejestru instytucji pożyczkowych sprawiło, ze rynek pożyczek staje się co raz bardziej regulowany przez państwo. Ma to swoje złe i dobre strony.

Zmiany wprowadzone do Ustawy o kredycie konsumenckim ograniczają możliwość zróżnicowanej interpretacji ważnych dla konsumenta pojęć. Klienci uzyskają więcej użytecznych, jasnych i czytelnych informacji. Jest ich więcej zarówno w reklamach kredytów, na etapach poprzedzających podpisanie umowy kredytowej, jak i w samej umowie kredytowej. Powinno to ułatwić konsumentom porównanie ofert kredytowych i wybór najlepszego dla siebie kredytu. W praktyce jednak jest to nadal trudne. Dobrze skorzystać z zaawansowanych porównywarek Rekina Finansów aby wybrać najtańszą ofertę pożyczki:

Porównywarki szybkich pożyczek

Porównywarki kredytów bankowych:

Zajrzyj także do działu kredytów, Znajdziesz tam m.in kalkulatory kredytowe.

Masz pytanie odnośnie ustawy ustawy anty-lichwiarskiej i przepisów regulujących firmy pożyczkowe? Możesz skorzystać z pomocy prawnika Rekina Finansów.

Jeśli chcesz zadaj też pytanie w komentarzu. Może narybek rekinów wesprze Cię radą.