Wiele osób zadaje sobie pytanie, ile można zarobić, inwestując na giełdzie. Niektórzy wolą jeszcze większe ryzyko niż akcje spółek na GPW i zastanawiają się, ile można zyskać na rynku Forex czy kupując Bitcoina. Jeszcze inni myślą o porzuceniu pracy na etacie, by zostać pełnoetatowym traderem.
Prawidłowe pytanie powinno jednak brzmieć: Czy można uzyskiwać regularne dochody z gry na giełdzie?
Dane statystyczne – prawda o stratach inwestorów
Statystyki nie pozostawiają złudzeń. Według raportów opublikowanych przez europejskie organy nadzoru finansowego, aż 75–89% inwestorów detalicznych traci pieniądze, handlując na rynku Forex i kontraktach CFD. Średnia strata wynosi około 15 000–20 000 EUR w ciągu roku. W Polsce sytuacja wygląda podobnie – według Komisji Nadzoru Finansowego większość inwestorów na GPW również notuje straty, głównie przez brak wiedzy, emocje oraz niedostateczne przygotowanie.
Z badań przeprowadzonych przez amerykańskie uczelnie wynika, że tylko 1% traderów osiąga długoterminowe zyski, a większość z nich to profesjonaliści pracujący w funduszach hedgingowych lub instytucjach finansowych. Co więcej, nawet w tej grupie sukcesy często wynikają z posiadania zaawansowanych narzędzi analitycznych i dostępu do informacji, które są poza zasięgiem inwestorów indywidualnych.
Badania przeprowadzone przez Terrance’a Odeana i Brada M. Barbera (2004)1 na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley wskazują, że:
- Tylko około 1% najbardziej aktywnych traderów generuje zyski wyższe niż przeciętne na rynku.
- 80% traderów kończy dzień na minusie, a większość z nich ponosi straty na poziomie przekraczającym koszty transakcyjne.
- Badanie objęło dane dotyczące inwestorów na rynku tajwańskim, ale wyniki są zbieżne z obserwacjami z innych rynków.
Day trading jako wysoce ryzykowna forma inwestowania
Z badań opublikowanych na stronie Current Market Valuation2 wynika, że:
- 97% traderów na rynkach terminowych nie generuje regularnych zysków.
- Tylko niewielka część uczestników rynku (około 1%) jest w stanie osiągnąć dochody wystarczające do uznania day tradingu za opłacalną strategię.
- Głównymi czynnikami niepowodzeń są emocjonalne podejmowanie decyzji, brak wiedzy oraz niezdolność do reagowania na szybkie zmiany rynkowe.
Prawdopodobieństwo zysku na polskich akcjach w przeciągu 5 lat
Uwzględnienie inflacji znacząco zmienia perspektywę oceny zyskowności inwestycji na polskich akcjach. Realny zysk, czyli zysk po uwzględnieniu spadku siły nabywczej pieniądza, często odbiega od nominalnych wyników.
Dane historyczne GPW
Analizując indeks WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) w latach 2000–2023:
- Średnia roczna stopa zwrotu z indeksu WIG wynosiła około 8% nominalnie.
- Inflacja w Polsce w tym samym okresie wahała się, osiągając średnio 3–4% rocznie (z wyjątkami, jak lata 2021–2023, gdzie inflacja wzrosła do 10–15% rocznie).
- Realna stopa zwrotu (po inflacji) wynosiła więc średnio 4–5% rocznie, ale z dużymi wahaniami w zależności od okresu.
Prawdopodobieństwo osiągnięcia realnego zysku
- W okresie 5-letnim, przy założeniu inwestycji w szeroki indeks WIG, prawdopodobieństwo osiągnięcia nominalnego zysku wynosiło około 65–70%.
- Po uwzględnieniu inflacji prawdopodobieństwo realnego zysku spada do około 50–55%, zwłaszcza w okresach wysokiej inflacji.
Przykład:
- W latach 2017–2022 nominalny wzrost WIG wyniósł około 10%, ale inflacja skumulowana za ten okres wyniosła blisko 25%. W efekcie inwestorzy, którzy nie zdywersyfikowali portfela lub nie reinwestowali dywidend, stracili realnie na sile nabywczej swoich inwestycji.
Ile przeciętnie traci inwestor na akcjach lub forex?
Straty inwestorów zależą od wielu czynników, takich jak okres inwestycji, strategia, doświadczenie oraz ogólne warunki rynkowe. Jednak dostępne dane pozwalają określić przeciętne straty wśród inwestorów detalicznych.
Dane statystyczne dotyczące strat
Badania globalne:
- 85% inwestorów detalicznych3 aktywnie handlujących na rynkach akcji, Forex czy CFD traci pieniądze w długim okresie.
- Średnia strata wśród inwestorów detalicznych na rynkach rozwiniętych wynosi około 3–5% rocznie4, uwzględniając koszty transakcyjne i inflację.
Polska GPW:
Według danych GPW i Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)5:
- Większość inwestorów na warszawskiej giełdzie traci pieniądze, szczególnie w krótkich okresach (1–3 lata).
- Przeciętne straty wynoszą od 10% do 20% kapitału w skali roku dla aktywnych inwestorów detalicznych, zwłaszcza podczas bessy.
Raporty brokerów:
- Z danych publikowanych przez europejskich brokerów (XTB, eToro, czy Saxo Bank w latach 2019-2024) wynika, że przeciętna roczna strata detalicznego inwestora na instrumentach lewarowanych (np. kontraktach CFD) wynosi 15–25% początkowego kapitału.
Przykłady statystyczne strat na giełdzie
Indywidualny inwestor w czasie bessy:
Podczas globalnego kryzysu finansowego w latach 2008–2009 indeks WIG20 spadł o ponad 60%. Inwestorzy, którzy nie sprzedali akcji przed spadkiem, tracili średnio od 50% do 70% zainwestowanego kapitału.
Złe decyzje w hossie:
Nawet podczas hossy (np. w 2020–2021 r.), wielu inwestorów traciło, wchodząc na rynek w momencie jego szczytu, a następnie sprzedając z paniką przy pierwszej korekcie.
Nowicjusze na GPW:
Nowi inwestorzy, którzy weszli na giełdę w czasie pandemii COVID-19, często tracili około 15–30% kapitału w ciągu pierwszego roku, głównie przez brak doświadczenia i podejmowanie nadmiernego ryzyka.
Prawdopodobieństwo zysku na ETF S&P 500 i akcjach amerykańskich
Inwestowanie w amerykańskie akcje, szczególnie przez indeksy takie jak S&P 500, jest jednym z najpopularniejszych wyborów dla inwestorów indywidualnych. W długim terminie dane historyczne wskazują na wysokie prawdopodobieństwo osiągnięcia zysków, szczególnie w przypadku szerokiej dywersyfikacji oferowanej przez ETF-y.
ETF na S&P 500 – dane historyczne
ETF na S&P 500 odzwierciedla wyniki indeksu S&P 500, który obejmuje 500 największych amerykańskich spółek publicznych.
Średnie roczne stopy zwrotu (historyczne):
- Nominalna stopa zwrotu: Średnia roczna stopa zwrotu S&P 500 w latach 1926–2023 wynosi około 10–11% rocznie.
- Realna stopa zwrotu: Po uwzględnieniu inflacji, realna stopa zwrotu wynosiła około 6–7% rocznie.
Prawdopodobieństwo zysku:
- W perspektywie 1 roku: Prawdopodobieństwo osiągnięcia zysku wynosi około 75%, ale wyniki są bardzo zmienne.
- W perspektywie 5 lat: Prawdopodobieństwo wzrasta do około 87–90%, uwzględniając reinwestowanie dywidend.
- W perspektywie 10 lat i więcej: Historycznie, w żadnym 20-letnim okresie od 1926 r. inwestycja w S&P 500 nie przyniosła straty, co oznacza, że prawdopodobieństwo zysku w długim terminie wynosi prawie 100%.
Indywidualne akcje amerykańskie
Inwestowanie w pojedyncze akcje wiąże się z wyższym ryzykiem niż inwestowanie w ETF-y, które są zdywersyfikowane.
Prawdopodobieństwo sukcesu:
- 1 rok: Około 50–60% akcji przynosi zyski w danym roku. Wyniki zależą od sektora, strategii i indywidualnych wyników spółek.
- 5 lat: Prawdopodobieństwo zysku dla dobrze zarządzanych, dużych spółek (np. Apple, Microsoft) wzrasta do około 70–80%, ale nadal istnieje ryzyko straty w przypadku mniejszych lub bardziej ryzykownych firm.
- 10+ lat: Długoterminowo tylko ok. 40% pojedynczych akcji przewyższa średni wynik indeksu S&P 500, co sugeruje, że inwestowanie w ETF-y jest bardziej opłacalne dla przeciętnego inwestora.
Różnice sektorowe:
- Sektory defensywne (np. opieka zdrowotna, dobra konsumpcyjne) mają większe szanse na stabilne zyski w długim okresie.
- Sektory cykliczne (np. technologie, energetyka) są bardziej zmienne, ale mogą oferować wyższe stopy zwrotu.
ETF S&P 500 vs. Akcje indywidualne
Zalety inwestowania w ETF S&P 500:
- Dywersyfikacja: Inwestycja w 500 spółek eliminuje ryzyko związane z porażką pojedynczej firmy.
- Niskie koszty: ETF-y, takie jak SPDR S&P 500 (SPY) czy Vanguard S&P 500 (VOO), mają bardzo niskie opłaty za zarządzanie (ok. 0.03–0.1% rocznie).
- Łatwość dostępu: Idealne dla początkujących inwestorów.
Wady inwestowania w akcje indywidualne:
- Wyższe ryzyko: Niepowodzenie jednej spółki może znacznie wpłynąć na portfel.
- Czasochłonność: Wymaga większej wiedzy, analizy i monitorowania rynku.
- Zmienne wyniki: Trudniej osiągnąć stabilne zyski.
Wnioski
- ETF na S&P 500:
- Długoterminowe inwestowanie w ETF-y S&P 500 oferuje wysokie prawdopodobieństwo zysku (prawie 90% w perspektywie 5-letniej i blisko 100% w perspektywie 20-letniej).
- Jest to idealna opcja dla inwestorów długoterminowych, którzy preferują pasywne podejście.
- Akcje indywidualne:
- Mogą oferować wyższe zyski, ale są bardziej ryzykowne i wymagają doświadczenia.
- Tylko około 40% akcji przewyższa wynik S&P 500 w długim terminie, co sugeruje, że większość inwestorów detalicznych powinna skupić się na ETF-ach.
- Podsumowanie:
Inwestowanie w ETF S&P 500 jest bardziej przewidywalne i mniej ryzykowne niż wybieranie indywidualnych akcji. Dla początkujących i średniozaawansowanych inwestorów jest to zalecana strategia. Jeśli jednak inwestor ma dużą wiedze na temat branży i perspektyw jej branży kupno akcji największych amerykańskich korporacji też charakteryzuje się sporym prawdopodobieństwem wzrostu wartości. Amerykańskie giełdy nieustane wzrosty zawdzięczają w dużej mierze przez fakt, iż banki centralne biją rekordy w dodruku pustego pieniądza a korporacje skupują akcje własne w związku z tym zjawiskiem.
Insider trading – gra nierównych szans
Na giełdzie mogą regularnie zarabiać jedynie osoby mające dostęp do informacji poufnych. Bezsprzecznie wartość firmy zależy od jej dochodów i perspektyw rozwoju. Jedynymi osobami, które mają realne informacje o przyszłości spółki, są członkowie zarządu, strategiczni akcjonariusze i nieliczni uprzywilejowani inwestorzy. Pozostali gracze muszą polegać na publicznych danych, które są już „wliczone w cenę” akcji.
Jak pokazują badania, nawet 30% transakcji na giełdach może być związanych z handlem wewnętrznym (insider trading), choć tylko ułamek z nich zostaje wykryty i ukarany. Według raportów SEC w USA, wykrycie takich działań jest niezwykle trudne, ponieważ insider trading często odbywa się w zgodzie z przepisami prawnymi.
Przykładem z 2024 roku może być przypadek Barry’ego Siegela, byłego dyrektora Foot Locker, który został oskarżony o insider trading po wykorzystaniu poufnych informacji do przeprowadzenia transakcji przed ogłoszeniem wyników finansowych spółki. Mimo że został ukarany grzywną, takie przypadki stanowią jedynie ułamek rzeczywistych naruszeń.
Innym przykładem z 2024 jest sprawa Anthony’ego Viggiano, byłego analityka Goldman Sachs, skazanego na 28 miesięcy więzienia za udział w schemacie insider tradingu, który przyniósł nielegalne zyski przekraczające 400 000 dolarów.
SEC podejmuje działania mające na celu zwalczanie insider tradingu, jednak złożoność i ukryty charakter tych praktyk sprawiają, że pełne wyeliminowanie tego zjawiska jest niezwykle trudne. W związku z tym, mimo wysiłków regulatorów, insider trading pozostaje istotnym problemem na rynkach finansowych.
Psychologia graczy – dlaczego tracimy?
Inwestowanie na giełdzie to nie tylko wiedza i umiejętności, ale również walka z własnymi emocjami. Psychologia odgrywa kluczową rolę, a nieumiejętność kontrolowania stresu i impulsów prowadzi do strat. Oto najczęstsze błędy psychologiczne, które popełniają inwestorzy:
- Efekt pewności wstecznej („Hindsight bias”)
Inwestorzy często wierzą, że mogli przewidzieć zmiany kursów, patrząc na historyczne dane. W praktyce jednak rynek jest nieprzewidywalny, a przeszłość nie gwarantuje przyszłych wyników. - Overtrading
Nadmierna aktywność inwestycyjna, wynikająca z potrzeby „odzyskania” strat, prowadzi do jeszcze większych strat. Statystyki pokazują, że inwestorzy aktywni częściej tracą niż ci, którzy inwestują długoterminowo. - Efekt kotwiczenia („Anchoring bias”)
Decyzje inwestycyjne są podejmowane na podstawie wcześniejszych poziomów cen, które mogą nie mieć żadnego znaczenia dla obecnej sytuacji rynkowej. - Awersja do strat („Loss aversion”)
Ludzie są bardziej wrażliwi na straty niż na zyski. W efekcie trzymają nierentowne inwestycje z nadzieją, że „kiedyś się odbiją”, zamiast ciąć straty i inwestować gdzie indziej. - Chciwość i strach
Te dwie emocje dominują wśród inwestorów. Chciwość prowadzi do podejmowania nadmiernego ryzyka, a strach – do panicznej wyprzedaży, często w najgorszym możliwym momencie.
Doświadczenie autora – lekcja za 30 000 zł
Przez trzy lata inwestowałem w akcje i kontrakty terminowe na WIG20. W pewnym momencie udało mi się zarobić jednego dnia nawet 2 000 zł. Takie sukcesy rozbudzają wyobraźnię i sprawiają, że wielu ludzi wierzy w możliwość szybkiego wzbogacenia się. Jednak w dłuższej perspektywie mój bilans wyniósł stratę 30 000 zł. To była bolesna, ale niezwykle cenna lekcja na czym polega zarządzanie ryzykiem i tworzenie portfela inwestycyjnego.
Pracując jako audytor finansowy, miałem dostęp do danych spółek przed ich publikacją. Widziałem, jak rynek „magicznie” dyskontuje te informacje wcześniej. To nie była magia, lecz wynik przewagi informacyjnej, jaką posiadają duzi gracze.
Czy giełda to hazard?
Na podstawie własnych doświadczeń i zaprezentowanych danych statystycznych można postawić następującą tezę: giełda dla większości inwestorów detalicznych to forma hazardu. Tylko nieliczni osiągają sukces, a większość traci swoje oszczędności. Jeśli zastanawiasz się nad rzuceniem etatu, by zostać traderem, przemyśl to bardzo dokładnie bowiem statystyczne szanse na regularne zyski są bardzo niskie.
Alternatywy dla inwestycji giełdowych
W rankingu inwestycji Rekina Finansów znajdziesz wiele propozycji inwestycji o różnym poziomie ryzyka. Generalnie dobrze dobrane instrumenty dłużne charakteryzują się regularnie wysokim prawdopodobieństwem osiągnięcia zysku. Każdy inwestor powinien wiedzieć jak inwestować w obligacje skarbowe. Wielu inwestorów osiąga wysokie regularne zyski na platformach pożyczkowych P2P. Podstawą stałego wzrostu jest dywersyfikacja portfela inwestycyjnego.
