Ten artykuł pomoże odnaleźć się Wam w gąszczu analizy technicznej. Rozpocznę od omówienia najskuteczniejszych formacji na wykresach par walutowych. Po przeczytaniu tego artykułu będziecie już wiedzieli teoretycznie jak stosować zdobytą wiedzę. Na praktykę przyjdzie czas w kolejnych odsłonach kursu forex.
Najprościej identyfikować trendy za pomocą linii, które rysujemy po szczytach lub dołkach. Zawsze w tym momencie starajcie się znaleźć odpowiednik leżący (często) symetrycznie do wcześniej wyznaczonej linii. Razem będą wyznaczały kanały cenowe zniżkujące (trend spadkowy) lub zwyżkujące (wzrostowy) oraz horyzontalne. Szukajcie górnych i dolnych linii kanałów horyzontalnych w miejscach, gdzie maksima i minima notowań znajdują się na jednym poziomie. Weźcie pod uwagę, że linia trendu zwyżkującego może w pewnym momencie przeciąć się z linią trendu spadkowego, tworząc charakterystyczny trójkąt. Dwie linie mogą zmierzać ku punktowi przecięcia w jakimś miejscu wykresu w przyszłości. Jedna z nich zostanie złamana, wywołując ostrą reakcje rynku.
Platformy transakcyjne takie jak np. Meta Trader, zwykle posiadają wbudowaną funkcje wykreślania linii trendów, która umożliwia tworzenia linii równoległych lub kopiowanie linii istniejących i przesuwanie ich w dowolne miejsce wykresu. Poeksperymentujcie trochę z tym narzędziem – zdziwicie się, jak często przyszłe ruchy cen utrzymują się w wykreślonym kanale. Na poniższym wykresie przedstawiam kanał trendu wzrostowego na parze walutowej EUR/USD z interwału H1:
Rozpoznawanie formacji, lub identyfikacja formacji to pewna część analizy technicznej, która pomaga traderom oceniać aktualną sytuacje na rynku. Omówię teraz najbardziej znane i najczęściej występujące formacje. Zastanowimy się wspólnie, jakie konsekwencje niosą one dla rynku. Pamiętajcie, że formacje tą mogą kształtować się na rożnych interwałach czasowych.
Podstawowe formacje na rynku Forex
Formacje to nieodłączny element każdego trendu. Zazwyczaj grupuje się je w kategorie w zależności od ich znaczenia w kontekście trendu, dzieląc na dwie podstawowe grupy:
- Formacje zapowiadające odwrócenie trendu. Formacja odwrócenia jest sygnałem świadczącym o tym , że wcześniejszy ruch kierunkowy zmierza do końca. Nie jest gwarancją, że kursy będą kierowały się w odwrotnym kierunku, chociaż bardzo często tak właśnie się dzieje.
- Formacje zapowiadające kontynuacje trendu lub konsolidacje. Formacje te oznaczają przerwę w ruchu kierunkowym, podczas której notowania przez jakiś czas wahają się niezdecydowane, którą droge wybrać, po czym następuję wyraźna kontynuacja ogólnego trendu.
Podwójny szczyt i podwójne dno
W grupie najwyraźniejszych formacji zapowiadających odwrócenie trendu wymienia się często podwójny szczyt i podwójne dno. Pierwsza powstaje przy trendzie wzrostowym, a druga – przy spadkowym. Poniżej przedstawiam formacje podwójnego szczytu na wykresie pary EUR/USD na interwale M30:
Z punktu widzenia rynku, ideą znajdującą się u źródeł tych formacji jest stwierdzenie, że każdy ruch kierunkowy, czy to wzrostowy, czy spadkowy, w jakimś momencie osiąga maksimum lub minimum. Po okresie konsolidacji rynek ponownie podda testowi wcześniejszy szczyt lub dołek trendu. Jeśli trend nie załamie się, kursy dążą do osiągnięcia kolejnego szczytu (lub dołka). Z kolei, gdy rynek nie jest dość silny, by pokonać wcześniejsze maksimum (lub minimum), to mamy do czynienia z sygnałem zakończenia trendu, a gracze , którzy dotychczas szli z trendem, wychodzą z rynku, doprowadzając do jego odwrócenia.
Jak to zwykle bywa ze wszystkimi formacjami, także formacje podwójnego szczyty i dna rzadko mają podręcznikowy kształt. Drugi szczyt lub dołek wcale nie muszą osiągnąć poprzednich wartości. Niemożność poddania próbie poprzedniego poziomu może być nawet ostrzejszego i bardziej dynamicznego ruchu w przeciwnym kierunku. Zdarza się też, że wcześniejsze maksimum, lub minimum zostaje osiągnięte i pokonane – na krótko wprawdzie i w niewielkiej skali(najczęściej „duzi” gracze wyciągają cenę na nowe maksimum albo minimum w celu aktywowania stop-lossów i zajęcia pozycji po lepszej cenie), ale zwykle szybko następuje odbicie i odwrócenie trendu.
Głowa z ramionami i odwrócona głowa z ramionami
Inną formacją zapowiadającą odwrócenie trendu są: głowa z ramionami (w skrócie RGR) oraz odwrócona głowa z ramionami (ORGR). Głowa z ramionami występuje w przypadku trendu wzrostowego, a odwrócona głowa i ramiona – przy spadkowym. W przypadku tej pierwszej formacji, na wykresie obserwujemy pojawienie się pierwszego szczytu, po którym następuje spadek notowań. W ten sposób powstaje lewe ramię. Następnie kursy znów rosną, tworząc tzw. „głowę”, a potem ponownie mamy do czynienia z korektą. Trzecia zwyżka kursów nie jest w stanie osiągnąć poziomu drugiej, może jednak przewyższyć, wyrównać lub wypaść nieco poniżej poziomów, przy których uformowało się lewe ramię. Poniżej przedstawiam formacje głowy i ramion na wykresie pary walutowej EUR/USD z interwału czasowego H1:
Nieudana próba osiągnięcia wcześniejszego maksimum prowadzi do rozpoczęcia fazy wyprzedaży, a rynek uzyskuje potwierdzenie odwrócenia trendu wtedy, gdy ceny spadają poniżej linii szyi, utworzonej w efekcie połączenia dwóch minimum z okresu korekty po wybudowaniu lewego ramienia i głowy.
Standardowy cel ruchu mierzonego (ruch ceny po wybiciu z formacji) w przypadku powyżej opisanej formacji to odległość między szczytem a linią szyi. Kiedy przełamany zostaje poziom linii szyi, ceny powinny pokonać taką właśnie odległość.
Flagi
Flagi to formacje konsolidacji, które układają się w kształt „wskazujący” w kierunku przeciwnym do dotychczasowego trendu. Na poniższym wykresie pary eurodolara (interwał H1) mamy przykład, gdy kurs pary walutowej spada(trend spadkowy), ale po jakimś czasie wyraźnie wzmaga opór, konsolidacja oznacza, ze ceny zaczną wahać się, lekko kierując się ku górze (w kierunku przeciwnym do ogólnego kierunku trendu).
Taka formacji flagi jest sygnałem kontynuacji trendu spadkowego. W tym przypadku mówimy o fladze typowej dla rynku niedźwiedzia, ponieważ po przełamaniu linii wsparcia, następuje mocny spadek kursu walutowego – czyli na rynku dominują niedźwiedzie. Z kolei flaga typowa dla rynku byka powiewa ku dołowi, ale po przełamaniu oporu następuje dominacja byków.
Ruch mierzony obliczony na podstawie formacji flagi wynosi tyle, ile mierzy wysokość tzw. drzewca, inaczej masztu. Wyliczona jest ona na podstawie dystansu od bazy ruchu kierunkowego do momentu, w którym ceny utknęły na jakimś poziomie i zaczęła się wykształcać flaga. W momencie wybicia z formacji flagi, docelowy zasięg wzrostu lub spadku równy jest długości wspomnianego drzewca.
Trójkąty
Następnym typem formacji kontynuacji trendu są trójkąty, przybierające kilka różnych form:
- Trójkąty równoramienne. Górna linia takiego trójkąta skierowana jest ku dołowi, dolna – ku górze. Obie linie zbiegają się w jakimś punkcie na wykresie, tworząc przewrócony trójkąt równoramienny. Trójkąty równoramienne są w pewnym sensie formacja neutralną – to znaczy mogą sugerować zarówno kontynuacje, jak i odwrócenie trendu, w zależności od kierunku wybicia względem poprzedniego ruchu.
- Trójkąty prostokątne zwyżkujące. Te formacje charakteryzują się płaską horyzontalną górną krawędzią oraz wznoszącą się krawędzią dolną. Trójkąty zwyżkujące są na ogół sygnałem wybicia kursu ku górze, które następuje po przełamaniu linii oporu. Wznosząca się dolna krawędź wskazuje, że kupujący wracają na rynek po każdej zmianie poziomu, licząc na nowe maksimum. Minimalny ruch mierzony przy końcowym wybiciu równy jest odległości pomiędzy podstawą dolnej krawędzi pnącej się ku górze i punktem przecięcia linii horyzontalnej płaskiej górnej krawędzi.
- Trójkąty prostokątne zniżkujące. Te formacje są odwrotnością trójkątów zwyżkujących. W tym przypadku biegnąca poziomo linia horyzontalna znajduje się na dolnej krawędzi, a formacja taka zapowiada najczęściej spadek kursów.
Powyższy wykres pary EUR/USD z interwału M15, obrazuje trójkąt prostokątny, który różni się od opisanych. Zalicza się on jednak do tego typu formacji. Na wykresie zaznaczyłem również jak w tym przypadku wyznaczy,c sobie potencjalny cel wybicia z formacji.
Akumulacja
Formacja akumulacji występuje w momencie, gdy rynek po długim trendzie wzrostowym lub spadkowym traci swój impet i wchodzi trend boczny. Oznacza to akumulacje rynku i niepewność, co do dalszego kierunku kursu. Gdy rynek nie przebija wyznaczonych wcześniej szczytów lub dołków, a wybija się z trendu bocznego w przeciwnym kierunku niż poprzedni trend możemy mówić o formacji akumulacji, gdzie rynek zatrzymał się i zbierał siły do tworzenia nowego trendu.
Formacja akumulacji graficznie podobna jest do formacji flagi. Różnią się one tym, że akumulacja przybiera formę trendu bocznego oraz tym, że w przeciwieństwie do formacji flagi jest formacją odwrócenia trendu.
Kluczem do udanej spekulacji z wykorzystaniem formacji na wykresie jest umiejętność rozpoznawania czasu ich występowania oraz uwzględnienia tej informacji w strategii gry. Formacja odwrócenia widoczna na wykresie godzinowym może oznaczać na przykład jedynie kilkugodzinną lub dzienną zmianę. Za to formacja odwrócenia na wykresie tygodniowym powinna zostać potraktowana jak sygnał odwrócenia trendu, trwającego kilka tygodni, o wartości setek pipsów. Pamiętajcie zatem o konieczności oceny formacji względem osi czasu.
Przy opieraniu swojej strategii spekulacyjnej o wyżej wymienione formacje trzeba „sztywno” trzymać się interwału na jakim będziemy grać. Przykładowo wybierając do swojej analizy interwał czasowy H1, szukajmy formacji cenowych tylko na nim. W przypadku obserwacji tej samej formacji na innych interwałach, mogą pojawić nam się różne sygnały. Spowoduje to, zamieszanie w naszym tradingu czego nie chcemy. Dodatkowo, do potwierdzenia wcześniej opisanych formacji traderzy doszukują się na wykresie, formacji świecowych, o których napiszemy osobny artykuł.
