Przychodząc do banku, czytając wiadomości finansowe czy ubiegając się o kredyt albo pożyczkę, słyszy się słowo żyrant. Kim jest? Jakie są jego zadania? Kto może zostać żyrantem?

Żyrant – definicja

Żyrant jest osobą, która udziela komuś poręczenia spłaty sumy z weksla. Głównym zadaniem takiej osoby jest potwierdzenie możliwości spłaty cudzego zobowiązania finansowego, np. kredytu  gotówkowego. Jeśli osoba, która zaciągnęła zobowiązanie nie może go spłacić, spada ono na żyranta i staje się jego zobowiązaniem. Żyrant ma wtedy prawo egzekwować należności od dłużnika.

Słowo „żyrant” pochodzi z włoskiego girante i jest tłumaczone jako „obracać” lub „żyrować”. W czasach przedwojennych żyrant był synonimem indosanta, czyli osoby podpisującej oświadczenie woli o przeniesieniu własności czeku albo weksla.

Żyrant jest inaczej nazywany poręczycielem lub gwarantem. Jest to osoba fizyczna lub prawna, która zgadza się na spłacanie cudzego kredytu i jest trzecią stroną umowy z bankiem. Artykuł 880 Kodeksu cywilnego mówi o solidarnej odpowiedzialności za zadłużenie np. kredytobiorcy: „Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela”.

W takiej sytuacji zobowiązanie dłużnika przechodzi na poręczyciela.

Często umowa z żyrantem jest osobnym dokumentem. Poza tym ta dodatkowa umowa pozwala na obniżenie kosztów zaciągniętego kredytu.

Słowo „żyrant” jest używane w języku potocznym, a poręczyciel w prawnym. Poza tym oba te pojęcia mimo naprzemiennego stosowania nieco się różnią, ponieważ żyrant to osoba, która potwierdza gotowość wzięcia na siebie zobowiązania kredytobiorcy. Poręczyciel to natomiast osoba, która gwarantuje swoim podpisem spłatę pożyczki albo kredytu.

Podżyrowanie kredytu

Poręczenie kredytu (podżyrowanie) to rodzaj zabezpieczenia pożyczki. Jej zobowiązania wchodzą w życie w momencie, gdy kredytobiorca nie jest w stanie spłacać rat. Dzięki żyrantowi osoba chcąca zaciągnąć kredyt może podnieść swoją wiarygodność kredytową.

Żyrant nie ma żadnych zobowiązań wobec banku, jeśli kredytobiorca wywiązuje się ze spłacania rat zgodnie z harmonogramem.

Podżyrowanie kredytu jest zabezpieczeniem spłaty przez osobę trzecią, która zobowiązuje się spłacić zobowiązanie wobec banku, jeśli kredytobiorca stanie się niewypłacalny. Najczęściej podżyrowanymi kredytami są kredyty hipoteczne lub gotówkowe oraz studenckie. Poręczenie kredytu jest potrzebne, gdy zdolność kredytowa zaciągającego kredyt jest za mała.

Umowa poręczenia

Umowa poręczenia to dokument, który jest umową cywilnoprawną. Poręczyciel zobowiązuje się w niej, że wykona wobec wierzyciela zobowiązania dłużnika, gdy ten nie będzie mógł się wywiązać z niego samodzielnie. To zabezpieczenie płatności, dzięki któremu bank ma zapewnioną osobę, która ureguluje zobowiązanie dłużnika. Taka umowa musi mieć formę pisemną. Podczas jej podpisywania muszą być obecne wszystkie strony – bank, żyrant i kredytobiorca.

Według art. 877 Kodeksu cywilnego „w razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć”.

W umowie poręczenia powinny znaleźć się:

  1. zakres odpowiedzialności za zadłużenie – ten zapis jest jednym z najważniejszych, gdy umowę poręczenia podpisuje kilku żyrantów;
  2. okres odpowiedzialności – nie powinien być dłuższy niż czas obowiązywania umowy kredytowej;
  3. obowiązek informacyjny – pozwala żyrantowi uzyskiwać od banku informacje nt. opóźnień w spłacie rat przez kredytobiorcę oraz pozostałych informacji dotyczących spłaty;
  4. moment dochodzenia roszczeń od poręczyciela – zapis informujący o tym, kiedy bank może zażądać spłaty zobowiązania od żyranta; najkorzystniej wygląda wtedy, gdy bank może ubiegać się o spłatę przez poręczającego po wyczerpaniu innych możliwości wyegzekwowania spłaty.

Prawa, obowiązki i odpowiedzialność żyranta

Obowiązki żyranta regulują art. 876–887 Kodeksu cywilnego. Musi on spełniać takie same warunki jak kredytobiorca, czyli m.in. mieć odpowiednią historię kredytową.

Żyrant ma prawa i obowiązki, mimo że do pewnego momentu a czasem przez cały okres zobowiązania nie uczestniczy w procesie spłaty. Do jego praw należą:

  • wgląd do stanu zadłużenia – w każdej chwili może poprosić bank o udzielenie informacji o tym, jak wygląda spłacanie kredytu przez kredytobiorcę;
  • prawo do informacji o opóźnieniach – zapewnienie informacji o opóźnieniach lub niespłacaniu kredytu przez kredytobiorcę;
  • prawo do ubiegania się o zwrot spłaconych rat – po uiszczeniu raty w banku za kredytobiorcę, żyrant może się ubiegać o zwrot u dłużnika;
  • możliwość odpowiadania tylko za część długu – odpowiedzialność tylko za tę część kredytu, którą spłacił żyrant.

Obowiązkami żyranta są:

  • spełnienie odpowiednich wymogów – odpowiedni wiek, zdolność do czynności prawnych, odpowiednia zdolność kredytowa i dobra historia kredytowa;
  • spłata zadłużenia w całości lub jego części w momencie, gdy kredytobiorca będzie niewypłacalny;
  • zawiadomienie dłużnika o spłacie – jeżeli żyrant spłacił część długu/kredytu musi bezzwłocznie powiadomić kredytobiorcę o spłaceniu należności.

Kto może zostać żyrantem?

Żyrantem najczęściej zostaje osoba najbliższa kredytobiorcy, która ukończyła 18 lat i ma zdolność do czynności prawnych. Nie może mieć zaległości w spłacaniu swoich zobowiązań oraz mieć odpowiednią zdolność kredytową. Ważne jest również odpowiedni dochód – odpowiednią jego wysokość lub stałe wynagrodzenie. Przy podpisywaniu umowy poręczenia, bank może zażądać oświadczenia o wysokości dochodówNie bez znaczenia jest również dobra historia kredytowa osoby kandydującej do roli żyranta.

Źródła:

  1. Kodeks cywilny Rzeczpospolitej Polskiej