W dniu 23 stycznia 2023 r. prezydent podpisał ustawę, powołującą do życia System Informacji Finansowej (SInF), który zgodnie z unijną dyrektywą ma:
przeciwdziałać praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, służyć rozpoznawaniu i wykrywaniu przestępstwa katalogowego oraz zapobieganiu przestępstwu katalogowemu lub wspomaganiu prowadzenia postępowania karnego w sprawie przestępstwa katalogowego(1).
Czym jest System Informacji Finansowej?
SInF to system teleinformatyczny, który zbiera, analizuje oraz udostępnia tzw. “informacje rejestrowane” o rachunkach (otwartych i zamkniętych), umowach o przechowywanie przedmiotów, papierów wartościowych oraz o udostępnienie skrytek sejfowych.
Poza podstawowym przeznaczeniem działalności SInFu, podanym w Art. 2 Ustawy o Systemie Informacji Finansowej, system ma realizować inne cele wyszczególnione w tym akcie prawnym. Należą do nich:
- realizowanie przez sąd lub prokuratora pochodzących z państwa obcego wniosków o pomoc prawną w sprawach przestępstw katalogowych,
- wykorzystywanie SInF na potrzeby postępowań sprawdzających i postępowań bezpieczeństwa przemysłowego prowadzonych na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych, oraz na potrzeby postępowań kontrolnych dotyczących oświadczeń majątkowych,
- realizację zadań Szefa KAS w zakresie ujawniania i odzyskiwania mienia zagrożonego przepadkiem, rozpoznawania, wykrywania i zwalczania przestępstw oraz przestępstw skarbowych, zapobiegania tym przestępstwom oraz ścigania ich sprawców,
- wymianę informacji w ramach dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz na podstawie przepisów o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami(2).
Co jest “informacją rejestrowaną” wg SInF-u?
W Systemie Informacji Finansowej gromadzone są informacje dotyczące rachunków, umów oraz dane identyfikacyjne.
| Informacje o rachunku | Informacje o umowie |
|---|---|
|
|
W Ustawie o SInFie “dane identyfikacyjne” w przypadku osób fizycznych są rozumiane jako:
- imię i nazwisko,
- obywatelstwo,
- numer PESEL,
- dowód tożsamości,
- kraj wydania dowodu tożsamości,
- adres zamieszkania i adres korespondencyjny,
- nazwa firmy (jeśli ta osoba prowadzi działalność gospodarczą),
- numer NIP (jeśli ta osoba prowadzi działalność gospodarczą),
- numer telefonu oraz adres poczty mailowej.
Natomiast w przypadku osób prawnych i jednostek, które nie posiadają osobowości prawnej podawane są:
- nazwa firmy,
- forma organizacyjna,
- NIP lub państwo rejestracji, nazwę właściwego rejestru oraz numer i datę rejestracji,
- adres siedziby lub adres prowadzenia działalności,
- adres korespondencyjny,
- numer telefonu i adres poczty elektronicznej.
Instytucje zobowiązane do przekazywania informacji do SInFu
Instytucje zobowiązane przekazują “informacje rejestrowane” w trzech przypadkach, wyszczególnionych w ustawie – otwarcia rachunku lub zawarcia umowy, zmiany informacji rejestrowanej, zamknięcia rachunku lub zakończenia obowiązywania umowy. Powyższe dane trafiają do Systemu Informacji Finansowej w ciągu 3 dni roboczych.
Do udzielania “informacji rejestrowanych” zobowiązane są poniższej wymienione podmioty:
- oddziały instytucji kredytowej, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych;
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa;
- krajowe instytucje płatnicze, krajowe instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały unijnych instytucji płatniczych (…);
- firmy inwestycyjne i banki;
- Narodowy Bank Polski;
- przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24, 974 i 1570) – w zakresie, w jakim prowadzi działalność polegającą na udostępnianiu skrytek sejfowych;
- oddziały przedsiębiorców zagranicznych(4).
Organizacje, które nie zastosują się do ustawy, mogą spodziewać się konsekwencji finansowych. Jak wynika z informacji prasowej o Systemie Informacji Finansowej:
Jeżeli zostanie wykryte, że instytucja zobowiązana nie przekazała informacji rejestrowanej w terminie, będzie podlegała karze pieniężnej. Ustalono maksymalną wysokość kary na 1,5 mln PLN(5).
Kto będzie miał dostęp do informacji z SInFu?
Organem właściwym w sprawach SInF jest szef Krajowej Administracji Skarbowej. Podmiotami uprawnionymi do uzyskiwania informacji rejestrowanych zgromadzonych w SInF są m.in.:
- Prokurator Krajowy i prokuratorzy regionalni;
- sądy apelacyjne;
- Komendant Główny Policji, Komendant Centralnego Biura Śledczego Policji, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Policji, Komendant Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, komendanci wojewódzcy Policji i Komendant Stołeczny Policji;
- Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
- Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
- Szef Agencji Wywiadu;
- Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego;
- Szef Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych(6).
Jakiej karze podlega ujawnienie informacji z SInFu?
Z pewnością niewielkiej w porównaniu do wagi udostępnianych systemowi danych – osobie, która przekaże “informacje rejestrowane” lub informacje z rejestru innym osobom nieuprawnionym podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Natomiast osoba, która popełni to przestępstwo nieumyślnie zostanie ukaraną grzywną.
Okres przechowywania “informacji rejestrowanych”
Informacje rejestrowane będą podlegały kontroli Systemowi Informacji Finansowej przez okres 5 lat od dnia zamknięcia rachunku lub odstąpienia od umowy.
Od kiedy będzie działać System Informacji Finansowej?
“Informacje rejestrowane” będą gromadzone i przetwarzane w SInFie po upływie:
- 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy jednak nie później niż po upływie 3 miesięcy od tego dnia – w przypadku instytucji zobowiązanych, o których mowa w art. 3 pkt 2 lit. a i b oraz e;
- 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, jednak nie później niż po upływie 6 miesięcy od tego dnia – w przypadku instytucji zobowiązanych, o których mowa w art. 3 pkt 2 lit. c, instytucji zobowiązanych, o których mowa w art. 3 pkt 2 lit. f i g;
- 7 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, jednak nie później niż po upływie 9 miesięcy od tego dnia – w przypadku małych instytucji płatniczych, o których mowa w art. 3 pkt 2 lit. c, instytucji zobowiązanych, o których mowa w art. 3 pkt 2 lit. d(7).
Ustawa o Systemie Informacji Finansowej wprowadza istotne zmiany w odniesieniu do tajemnicy bankowej.
