Państwowe gwarancje depozytów bankowych (Polska i Świat)

Państwowe gwarancje depozytów bankowych są dziś powszechną formą ochrony środków zdeponowanych w bankach. Pierwszy powszechny system gwarancji depozytów bankowych został wprowadzony w Stanach Zjednoczonych FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation) w 1933 roku w ramach New Deal pod rządami prezydenta Franklina Delano Roosevelta. W Europie powszechne systemy gwarancji depozytów bankowych zaczęły się pojawiać w latach 70. i 80. XX wieku.

W Polsce ochrona depozytów bankowych została wprowadzona w 1999 roku w ramach ustawy o gwarancji depozytów bankowych. Ustawa ta została uchwalona przez Sejm w lipcu 1997 roku i weszła w życie w lutym 1999 roku. Na mocy tej ustawy, w przypadku niewypłacalności banku, każdy depozyt w wysokości do 100 tysięcy złotych został objęty gwarancją państwową. Od 2011 roku limit gwarancji depozytów bankowych w Polsce wynosi równowartość 100 000 euro.

Co to jest gwarancja depozytów bankowych?

Gwarancja depozytów bankowych to zobowiązanie państwa lub funduszu gwarancyjnego do zwrotu depozytów zgromadzonych na rachunkach bankowych w przypadku niewypłacalności banku. Gwarancja ta zapewnia, że w przypadku, gdy bank zostanie zmuszony do ogłoszenia upadłości, środki zgromadzone na rachunkach klientów są chronione i zostaną zwrócone do określonej kwoty.

Według definicji przedstawionej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), gwarancja depozytów bankowych jest

systemem ochrony depozytów, który zapewnia zwrot części lub całej wartości zgromadzonych depozytów klientów banku w przypadku jego niewypłacalności ¹

W Unii Europejskiej gwarancja depozytów bankowych jest regulowana przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarantowania depozytów, która określa minimalny poziom ochrony dla depozytów w państwach członkowskich UE i wprowadza harmonizowane zasady funkcjonowania systemów gwarantowania depozytów ².

Gwarancja depozytów bankowych w Polsce

W Polsce gwarancja depozytów bankowych jest gwarantowana przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o ubezpieczeniu depozytów bankowych oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny (Dz. U. z 2019 r. poz. 730 z późn. zm.) ³.

Reklama

W Polsce, limit ubezpieczenia środków zgromadzonych na rachunkach bankowych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) wynosi 100 000 euro na jednego deponenta w jednym banku. Oznacza to, że jeśli deponent ma środki na rachunkach w kilku bankach, to suma gwarancji może przekroczyć 100 000 euro.

Limit ten został wprowadzony w 2011 roku, w związku z nowelizacją ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, która weszła w życie 31 grudnia 2010 roku. Wcześniej, do końca 2010 roku, limit wynosił 50 000 euro, a jeszcze wcześniej 100 000 tys zł.

Co obejmuje gwarancja ubezpieczenia depozytów bankowych BFG?

Zgodnie z informacjami dostępnymi na stronie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (bfg.pl), gwarancja ubezpieczenia depozytów obejmuje następujące elementy:

1. Środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, w tym rachunkach oszczędnościowych, rachunkach bieżących, rachunkach walutowych oraz rachunkach powierniczych.
2. Lokaty bankowe.
3. Obligacje i bony emitowane przez banki.
4. Karty płatnicze z opcją debetową, jeśli środki zgromadzone na koncie kart są wolne od zadłużenia.
5. Kredyty i pożyczki, które bank wypłacił klientowi, ale które klient jeszcze nie zwrócił.
6. Inne produkty bankowe, o ile ich charakter prawny pozwala na zaliczenie ich do depozytów.

Czego nie obejmuje gwarancja ubezpieczenia depozytów bankowych BFG?

Zgodnie z ustawą o Bankowy Fundusz Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji gwarancja Państwa nie obejmuje m.in.

1. Papierów wartościowych, np. akcji, obligacji, udziałów w funduszach inwestycyjnych, które bank przechowuje w imieniu klienta.
2. Produktów strukturyzowanych, np. polisolokat, certyfikatów strukturyzowanych, które mają charakter inwestycyjny.
3. Inwestycji w fundusze inwestycyjne, zarówno otwarte jak i zamknięte.
4. Zabezpieczonych depozytów, które są objęte innymi formami gwarancji, np. zastawem rejestrowym.
5. Nieruchomości, samochodów lub innych mienia, które zostały zdeponowane w banku.
6. Kredytów i pożyczek, które bank wypłacił klientowi, a których klient jeszcze nie spłacił.
7. Produktów strukturyzowanych, które nie posiadają struktury depozytowej, np. certyfikatów strukturyzowanych opartych na zmienności walutowej.
8. Środków pieniężnych przekazanych przez klientów do innych instytucji finansowych niż banki i SKOK-i np. do parabanki

Wysokość gwarancji depozytów bankowych w Europie

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE dotycząca systemów gwarancji depozytów określa minimalny poziom ochrony dla depozytów w państwach członkowskich UE. Zgodnie z nią, minimalny poziom ochrony wynosi 100 000 euro na osobę i na bank.

Oznacza to, że jeśli bank, w którym klient ma swoje depozyty, zbankrutuje lub zostanie zlikwidowany, a klient nie otrzyma swoich środków z powrotem, to gwarancja depozytów zapewni odszkodowanie do wysokości 100 000 euro na osobę. W przypadku, gdy na jednym rachunku zgromadzone są środki kilku osób, na przykład małżonków, minimalna ochrona może wynosić nawet do 200 000 euro.

Warto jednak zaznaczyć, że państwa członkowskie UE mogą zdecydować się na wprowadzenie wyższych poziomów ochrony niż minimalny określony w dyrektywie. W Polsce poziom gwarancji wynosi 100 000 euro lub równowartość w złotych, a BFG może zdecydować się na wypłatę wyższego odszkodowania, jeśli sytuacja na to pozwala.

Warto pamiętać, że dyrektywa unijna nie musi być zaimplementowana w prawodawstwie krajowym. Dokonaliśmy sprawdzenia na oficjalnych stronach banków centralnych i aktach prawnych czy rzeczywiście minimalny poziom wynoszący 100 000 euro na osobę i na bank obowiązuje w danym Państwie. W niektórych Państwach co ciekawe minimalna gwarancja depozytów przez Państwo jest jednocześnie maksymalną. To drobna różnica, która jednak może mieć znaczenie w przypadku bankructwa banku. W ustawodawstwie krajowym w zależności od Państwa istnieją znaczące różnice jeśli chodzi ubezpieczenie nadwyżki ponad minimalny limit gwarancji. Dotyczy to zarówno państw wspólnoty jak i tych poza nią.

W wielu państwach europejskich oprócz depozytów w bankach, gwarancji podlegają także unie kredytowe i instytucje będące odpowiednikiem polskich SKOK-ów. Czas wypłaty środków z tytułu gwarantowanych depozytów waha się od 10 dni na Węgrzech po 3 miesiące w Chorwacji.

Co ciekawe, mające opinie banków wysokiego zaufania – banki szwajcarskie mają niższą kwotę gwarantowaną depozytu niż kraje UE. Najniższa minimalna kwota ubezpieczenia depozytów bankowych jest w Albanii a najwyższa w Norwegii.

Wysokość państwowych gwarancji depozytów bankowych na Świecie

W poniższej tabeli znajdują się wybrane kraje poza Europą, w których obowiązują państwowe gwarancje depozytów bankowych. Ciekawostką może być Argentyna, gdzie kwota gwarantowanych depozytów zmienia się dosyć często, a od 1 stycznia 2023 roku jest to ok 28 900 dolarów amerykańskich.