Egzekucja z ruchomości to jeden z najczęściej stosowanych sposobów na odzyskanie należności pieniężnych od dłużnika na rzecz wierzyciela. W praktyce zdarza się, że komornik prowadząc taką egzekucję, zajmuje na poczet  długu przedmiot (np. samochód) będący własnością nie dłużnika, ale innej osoby, od której dłużnik przykładowo go pożyczył. Czy komornik może zająć rzecz należącą do osoby trzeciej? Co tak naprawdę może zająć komornik? Co jest wyłączone spod egzekucji? Odpowiedzi na te pytanie udzielę Ci w niniejszym artykule.

Oddłuż się >>

POZBĄDŹ SIĘ DŁUGÓW - za 0 zł

Pomoc prawna i finansowa - skuteczne zmniejszanie zadłużenia i umarzanie długów, ochrona przed komornikiem.
Oddłuż się >>

Jakie ruchomości może zająć komornik?

Komornik sądowy ma prawo dokonać zajęcia ruchomości znajdujących się we władaniu dłużnika. Oznacza to, że komornik nie bada stanu prawnego ruchomości, ale ma obowiązek stwierdzenia, czy dłużnik daną rzeczą „włada”. Nie jest zatem ważne, czy zajęte rzeczy są własnością dłużnika. Komornik bowiem przystępując do zajęcia nie jest uprawniony ani zobowiązany do sprawdzania, czy dłużnik jest właścicielem rzeczy, użytkownikiem, czy właścicielem rzeczy jest osoba trzecia. Stwierdza jedynie, czy dłużnik faktycznie ruchomością włada. Władanie jest pojęciem zaczerpniętym z kodeksu cywilnego, i oznacza tyle, że władający daną rzeczą korzysta z niej, używa jej. Może to zrobić, gdy rzecz znajduje się w jego mieszkaniu, garażu, magazynie lub innym miejscu zajmowanym przez niego nawet wspólnie z innymi osobami, na przykład z członkami rodziny. Komornik może więc przyjąć, że rzecz jest co najmniej we współposiadaniu dłużnika i to już upoważnia go do dokonania jej zajęcia.

Protokół zajęcia ruchomości przez komornika sądowego

Zajęcie ruchomości przez komornika sądowego polega na spisaniu protokołu zajęcia. Dokument ten wskazuje, jaka ruchomość jest zajęta, a także jaka jest jej wartość. Jeśli komornik uzna to za zasadne, bądź jeśli dłużnik złoży skargę na dokonane przez komornika oszacowanie, wyceny ruchomości dokona biegły sądowy. Komornik podczas zajęcia musi także wyznaczyć dozorcę, tj. osobę, która będzie dbała o rzecz, dopóki będzie ona zajęta. W praktyce dozór nad ruchomością pozostawia się dłużnikowi (może on więc dalej korzystać z zajętej rzeczy). Jednakże z ważnych przyczyn np. jeśli dłużnik grozi ukryciem ruchomości – dozorcą może być ustanowiona inna osoba.

W protokole komornik odnotuje również dane osoby, którą dłużnik wskaże jako właściciela lub współwłaściciela zajętych ruchomości. Komornik zawiadomi te osoby o zajęciu i pouczy o prawie zwolnienia rzeczy spod egzekucji.

Co powinien zrobić dłużnik, gdy komornik zajął rzecz nie należącą do niego?

Jeżeli dłużnik jest:

  • obecny przy zajęciu rzeczy -> powinien poinformować komornika o tym, że ruchomości, z których korzysta, nie są jego własnością i podać mu dane ich właścicieli.
  • nieobecny podczas zajęcia rzeczy-> wówczas po otrzymaniu odpisu protokołu dłużnik powinien jak najszybciej poinformować komornika o prawach osób trzecich do zajętych przedmiotów i podać ich adresy zamieszkania. Po otrzymaniu takiej informacji, komornik obowiązany jest zawiadomić właścicieli o zajęciu rzeczy.

Co powinien zrobić niebędący dłużnikiem właściciel rzeczy zajętej przez komornika?

Prawowity właściciel zajętych ruchomości może poprzez sąd żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji (tzw. powództwo przeciwegzekucyjne).

Kilka istotnych informacji, które warto wiedzieć o powództwie przeciwegzekucyjnym:

  1. Przed wniesieniem powództwa, zainteresowany (właściciel rzeczy) powinien zwrócić się do wierzyciela z wnioskiem o wyłączenie zajętego przedmiotu spod egzekucji. Jeżeli wyrazi on na to zgodę i zawiadomi o tym komornika, do sprawy sądowej nie dojdzie – komornik zwolni z zajętą rzecz spod egzekucji.
  2. Pozew musi zawierać żądanie zwolnienia od egzekucji, a jego podstawą będzie naruszenie praw osoby trzeciej, takich jak własność.
  3. Pozwu nie składa się przeciwko komornikowi, tylko przeciwko wierzycielowi.
  4. Osoba trzecia wraz z pozwem musi przedłożyć dowód potwierdzający, że dana rzecz należy do niego a nie do dłużnika i w związku z tym nie podlega egzekucji.
  5. Powództwo wytacza się przed sąd, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja (czyli niekoniecznie będzie to sąd właściwy dla miejsca zamieszkania dłużnika).
  6. Jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tys. zł, sprawa musi trafić do sądu okręgowego, poniżej tej kwoty – do sądu rejonowego.
  7. Powództwo o zwolnienie od egzekucji trzeba wnieść w ciągu miesiąca, licząc od dnia, w którym zainteresowany dowiedział się o zajęciu swojej rzeczy.

Podsumowując:

Komornik zajmując przedmiot (np. samochód), który nie był własnością dłużnika, a który jedynie pożyczył go od osoby trzeciej, działa zgodnie z prawem. Niemniej, osoba trzecia, będąca właścicielem takiego przedmiotu może z pomocą sądu, starać się odzyskać swoją własność wnosząc powództwo przeciwegzekucyjne.

Zajęcie ruchomości należącej do dłużnika, ale znajdującej się u osoby trzeciej

Możliwe jest również zajęcie ruchomości należącej do dłużnika, gdy ta znajduje się we władaniu osoby trzeciej. Wówczas jednak komornik przed dokonaniem zajęcia powinien uzyskać formalną zgodę osoby trzeciej lub jej udokumentowane (np. protokołem) przyznanie, że ruchomość stanowi własność dłużnika.

W razie dokonania zajęcia rzeczy dłużnika znajdującej się we władaniu osoby trzeciej z naruszeniem wymogu uzyskania zgody tej osoby lub uzyskania jej oświadczenia, że prawo własności rzeczy przysługuje dłużnikowi, osoba trzecia może bronić się skargą na czynności komornika. Takie zajęcie byłoby bowiem dokonane z naruszeniem przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.

Czy komornik może wejść do mieszkania pod nieobecność dłużnika?

Tak, komornik ma prawo wejść na posesję lub do domu właściciela pod jego nieobecność. Zgodnie z przepisem art. 814 Kodeksu postępowania cywilnego: ,,jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządza otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszukuje jego rzeczy, mieszkanie i schowki”.

Ponadto, dopuszczalne jest użycie przez komornika środków przymusu w celu sforsowania przeszkód uniemożliwiających dostęp do pomieszczeń lub do mieszkania dłużnika i to nawet wówczas, gdy znajdują się one wewnątrz większego obiektu należącego do osoby trzeciej. Przyzwolenie na to wymaga jednak zachowania ze strony komornika warunku posłużenia się środkami adekwatnymi do napotkanych przeszkód.

Warto wiedzieć: Sąd Apelacyjny w Białymstoku orzekając w wyroku z dnia 22 listopada 2006 r., sygn. akt I ACa 551/06) stwierdził, że Komornik może dokonać przymusowego wejścia także do nieruchomości bądź lokalu mieszkalnego nienależącego do dłużnika, np. w sytuacji gdy dłużnik wynajmuje ten lokal albo zajmuje jakieś pomieszczenie w tym lokalu choćby bez tytułu prawnego.

Podsumowując:

 Komornik może prowadzić egzekucję w mieszkaniu, w którym faktycznie mieszka dłużnik lub jest tam zameldowany, niezależnie od woli mieszkańców, będących właścicielami lokalu mieszkalnego. Jeśli dłużnik faktycznie nie przebywa w miejscu stałego zamieszkania, komornik może próbować dokonać czynności egzekucyjnych w tych pomieszczeniach, mając na celu zajęcie ruchomości należących do dłużnika.

Czy są rzeczy, których komornik nie może zająć?

Komornik może zająć przede wszystkim rachunki bankowe, ruchomości, nieruchomości, wierzytelności i wynagrodzenie za pracę. Są jednak rzeczy, których nie ma prawa zajmować. Zgodnie z art. 823 Kodeksu postępowania cywilnego należą do nich:

1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny (..);

2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;

3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika :-) i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z  zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;

4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;

5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w  kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;

6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i  przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku (..).

W razie skierowania egzekucji sądowej przeciwko rolnikowi, który prowadzi gospodarstwo rolne, niezależnie od przedmiotów wyłączonych spod egzekucji przez Kodeks postępowania cywilnego, egzekucji nie podlegają ponadto mi.in. przedmioty takie jak:

– podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze w ilości niezbędnej do pracy w gospodarstwie rolnym,

–  zboże i inne ziemiopłody niezbędne do siewów lub sadzenia w gospodarstwie rolnym dłużnika w danym roku gospodarczym,

–  ciągnik wraz z maszynami i sprzętem współpracującym niezbędnym do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów,

–  nawozy oraz środki ochrony roślin w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego (etc).

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę – jakie są limity zajęć?

Komornik może zająć dłużnikowi środki pochodzące zarówno z tytułu wynagrodzenia za pracę, jak i renty albo emerytury – jednak nie wszystkie. W każdym z tych przypadków obowiązują go przepisy regulujące zarówno górny limit zajęcia, jak i kwotę wolną od egzekucji komorniczej.

  1. Umowa o pracę

W zależności od formy umowy, jaka wiąże pracownika z pracodawcą, inny będzie limit zajęć oraz kwota wolna. Zgodnie z kodeksem pracy komornik może zająć:

  • do 50% wynagrodzenia w przypadku osób zatrudnionych na pełen etat
  • 60% wynagrodzenia w przypadku, gdy ściągane są zobowiązania alimentacyjne

Ważne!!! Wolna od zajęcia komorniczego jest kwota równa wysokości minimalnej płacy, która od 1 marca 2017 roku wynosi 2000 zł brutto.

W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu, kwota wolna od zajęcia komorniczego ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu – adekwatnie do części etatu.

  1. Umowa cywilnoprawna

Praca na podstawie o umowy cywilnoprawnej czyli tzw. umowa-zlecenie skutkuje tym, że komornik ma prawo zająć pełną kwotę wynagrodzenia. Wyjątkiem może być sytuacja, kiedy środki pozyskiwane z tego tytułu są jedynym i stałym źródłem dochodu dłużnika – wówczas mogą zostać zastosowane reguły obowiązujące dla wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę. Żeby tak się jednak stało, dłużnik musi zgłosić się z takimi wyjaśnieniami do komornika, przedkładając odpowiednie dokumenty.

Egzekucja z renty i emerytury – jakie są limity zajęć?

Zgodnie z zapisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, komornik może zająć:

  • do 25% świadczenia, niezależnie od jego rodzaju.

Kwota wolna od zajęcia komorniczego dla rent i emerytur wynosi  75% minimalnej renty i emerytury.

Egzekucja z rachunku bankowego – jaki jest limit zajęć?

Począwszy od września minionego roku, w przypadku dłużnika zatrudnionego na pełen etat, wolna od zajęcia komorniczego na kontach bankowych w każdym miesiącu, w którym obowiązuje zajęcie, jest kwota do wysokości:

  • 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2017 roku jest to zatem 1500 zł brutto miesięcznie.

Limit dotyczy wszystkich rachunków oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych i rachunków terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów.

 Wolne od zajęcia są również wpływające na rachunek bankowy:

  • świadczenia alimentacyjne
  • świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych,
  • zasiłki dla opiekunów,
  • świadczenia z pomocy społecznej,
  • świadczenie wychowawcze,
  • środki przyznane na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Ważne!!! Należy natomiast pamiętać, że komornik sądowy nie ma możliwości samodzielnego ustalenia, jakie jest źródło pochodzenia środków wpływających na rachunek. W związku z powyższym dłużnik, na którego zajęty rachunek wpływają środki zwolnione spod zajęcia (np. z programu 500 plus), powinien jak najszybciej zawiadomić o tym fakcie komornika i bank. To na banku spoczywa obowiązek weryfikacji, czy środki wpływające na rachunek nie są z mocy prawa zwolnione spod egzekucji. Jeśli bank nie sprawdził tego i przelał środki na konto komornika, należy niezwłocznie powiadomić o tym organ egzekucji.

Egzekucja z innych wierzytelności – brak limitów zajęć

Komornik może również prowadzić egzekucję z innych niż rachunek czy wynagrodzenie wierzytelności dłużnika. Przykładowo, komornik może zająć:

  • przysługującą dłużnikowi nadpłatę podatku dochodowego
  • albo wierzytelność z wystawionych przez niego faktur.

Zajęciu podlega cała kwota podlegająca dłużnikowi do wypłaty, nie więcej oczywiście niż egzekwowana należność wraz z kosztami. Co do zasady zajęcie dotyczy wierzytelności istniejących w chwili dokonania zajęcia. Może jednak dotyczyć również wierzytelności przyszłych, jeśli np. zajęciu podlega wierzytelność z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku lub wierzytelności charakterze periodycznym – np. z tytułu umowy najmu czy dzierżawy.

Podsumowanie:

Wierzyciel może w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi. Spośród kilku sposobów egzekucji organ egzekucyjny powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika. Przepis ten wydaje się jednak nie znajdować zastosowania, ponieważ w praktyce, w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego ani wierzyciel, ani komornik, nie są w stanie przewidzieć jego przebiegu ani skuteczności, a tym bardziej uciążliwości danego sposobu egzekucji dla dłużnika. A zatem, prowadzenie egzekucji np. z wynagrodzenia za pracę nie jest przeszkodą do zajęcia ruchomości dłużnika.

Myślę, że warto abyś oprócz tego artykułu przeczytał także Jak obronić się przed egzekucją komorniczą? Najlepiej jednak na poważnie podejść do restrukturyzacji swoich długów, obrony przed komornikiem i ochrony majątku korzystając z oddłużania z Rekinem Finansów.